Białaczka czyli nowotwór szpiku kostnego, to jedna z najczęściej występujących odmian raka. Rozwój choroby uzależniony jest od jej rodzaju. Czym jest białaczka, jakie może przyjmować postacie i jak ją rozpoznać?
Białaczka – co to takiego?
Białaczka jest chorobą krwi, a jako pierwszy cel obiera sobie szpik kostny. Szpik, czyli substancja wypełniająca niemal wszystkie kości, to miejsce, w którym odbywa się produkcja komórek krwi: krwinek białych i czerwonych oraz płytek krwi. Zadaniem białych krwinek jest zwalczanie infekcji i zakażeń. Czerwone krwinki odpowiedzialne są za transport tlenu i dostarczanie go do wszystkich części i organów ciała. Natomiast płytki krwi wpływają na jej prawidłową krzepliwość. O białaczce mówimy w sytuacji, gdy praca szpiku kostnego zostaje zaburzona, wskutek czego białe krwinki wykazują nieprawidłowości w budowie i ilości. Patologie białych krwinek obejmują ich niewłaściwe funkcjonowanie i rozmiar. Chore komórki namnażają się zbyt szybko i osiągają nienaturalnie duże rozmiary, aż w końcu zupełnie wypierają zdrowe cząsteczki krwi. W efekcie dochodzi do zajęcia przez komórki białaczkowe nie tylko szpiku kostnego, ale i węzłów chłonnych oraz narządów wewnętrznych, czemu towarzyszy silny obrzęk i uczucie bólu.
Rodzaje białaczki
Ze względu na rodzaj komórek krwi zaatakowanych przez nowotwór, rozróżnia się białaczkę limfocytową i białaczkę limfoblastyczną. Z kolei ze względu na charakter rozwoju zmian chorobowych, można wyróżnić:
– białaczkę ostrą – nowotwór atakuje nagle i jest bardzo agresywny, objawy chorobowe szybko powodują poważne spustoszenie i osłabienie organizmu.
– białaczkę przewlekłą – choroba rozwija się stopniowo na przestrzeni lat, objawy są początkowo niewyraźne i łatwe do przeoczenia.
Jak rozpoznać białaczkę?
W przypadku białaczki przewlekłej często nie da się wskazać konkretnych objawów jasno sugerujących właśnie tę chorobę. W przypadku białaczki rozwijającej się w sposób typowy, choremu mogą towarzyszyć następujące symptomy:
– długotrwała gorączka i silne dreszcze i bóle kości,
– permanentne przemęczenie, osłabienie i uczucie rozbicia,
– podatność na poważne infekcje i zakażenia,
– znaczna, nieuzasadniona utrata wagi,
– wzmożona podatność na stłuczenia, siniaki i krwiaki,
– występowanie krwawienia z nosa, dziąseł lub odbytu,
– nasilona potliwość ciała (głównie nocą podczas snu),
– powiększenie węzłów chłonnych, przerost śledziony i wątroby.
Kto jest szczególnie narażony na białaczkę?
W grupie zwiększonego prawdopodobieństwa zachorowania na białaczkę znajdują się osoby po przebytych wcześniej nowotworach – w tym przypadku nowotwór krwi może być wywołany przez niektóre rodzaje radio- i chemioterapii. Ryzyko jest podwyższone także u osób nałogowo palących papierosy i narażonych na regularną ekspozycję na promieniowanie i pewne rodzaje chemikaliów. O możliwości zachorowania na białaczkę decyduje również historia rodzinna oraz niektóre choroby genetyczne (zespół Downa) i choroby krwi (np. zaburzenia mielodysplastyczne).
Jak leczyć białaczkę?
Na wybór metody leczenia białaczki ma wpływ wiele czynników. Sztab specjalistów i lekarzy uwzględnia przede wszystkim typ białaczki i ilość tkanek zajętych przez nowotwór, lecz również wiek i ogólną kondycję zdrowotną pacjenta. Do najbardziej popularnych i najczęściej stosowanych metod należą:
– chemioterapia – podanie chemicznych substancji niszczących chore komórki,
– radioterapia – niszczenie komórek rakowych za pomocą silnego promieniowania,
– terapia biologiczna – wspomaganie zdrowych komórek w rozpoznawaniu i zwalczaniu chorych tkanek,
– przeszczep szpiku kostnego – zastąpienie chorych komórek szpikiem kostnym pobranym od zdrowego dawcy.
Jak zapobiegać białaczce?
Jedyną metodą minimalizowania ryzyka zachorowania na białaczkę jest unikanie szkodliwych czynników, takich jak promieniowanie, toksyczne ubstancje chemiczne, palenie tytoniu.
